Ως Εποχή των Ανακαλύψεων, ονομάζεται η ιστορική περίοδος που οι Ευρωπαίοι άρχισαν τις υπερπόντιες εξερευνήσεις, ανακαλύπτοντας έτσι το σύνολο των άγνωστων και ανεξερεύνητων - μέχρι τότε - χωρών του Πλανήτη. Η Εποχή των Ανακαλύψεων, άρχισε το 1418 με την ανακάλυψη των Νήσων Μαδέρες από τους πρωτοπόρους στις ναυτικές εξερευνήσεις Πορτογάλους και ολοκληρώθηκε το 1911 όταν ο Νορβηγός Ρόαλντ Άμουντσεν έφτασε στον Νότιο Πόλο. Τι ήταν όμως εκείνο που ώθησε τους Ευρωπαίους να τολμήσουν να διαπλεύσουν τους άγνωστους ωκεανούς και να φτάσουν στις άκρες της Γης; Ποια θα ήταν η τύχη της Ευρώπης χωρίς τις γεωγραφικές ανακαλύψεις;
Για πολλούς αιώνες πριν την Εποχή των Ανακαλύψεων, ο Δρόμος του Μεταξιού, που στην ουσία ήταν ένα δίκτυο χερσαίων και θαλάσσιων δρόμων, ένωνε τα εμπορικά κέντρα της Ευρασίας. Αγαθά όπως το μετάξι, τα μπαχαρικά, η πορσελάνη κ.α., έγιναν γνωστά στην Ευρώπη φτάνοντας από την Ανατολή με πλοία και καραβάνια μέσω των θαλασσών και των στεπών της Ασίας. Τον 4ο αιώνα π.Χ., ο Μέγας Αλέξανδρος πραγματοποιεί την εκστρατεία του προς την ανατολή, καταλύοντας την Περσική Αυτοκρατορία και κατακτώντας το μεγαλύτερο μέρος του τότε γνωστού Κόσμου, φτάνοντας μέχρι την Ινδία. Από τότε, η Ινδία έγινε ευρέως γνωστή στους πολιτισμούς της Ευρώπης και έμεινε για αιώνες το ανατολικότερο σημείο αναφοράς καθώς - όπως πίστευαν - από εκεί προέρχονταν όλα τα αγαθά της Ανατολής. Για τον λόγο αυτό, αργότερα οι Πορτογάλοι, είχαν ως κύριο σκοπό των εξερευνήσεων τους να βρουν τον θαλάσσιο δρόμο προς την Ινδία κάτι που κατάφερε ο Βάσκο ντα Γκάμα το 1498.
Κατά την Αρχαιότητα, όπως μας περιγράφει και ο Πτολεμαίος, ο Ινδικός Ωκεανός, θεωρούνταν ως μία κλειστή θάλασσα καθώς πίστευαν πως η Αφρική και η Ασία, είχαν χερσαία σύνδεση μέσω μιας νότιας άγνωστης γης. Η θεωρία αυτή ήταν πιστευτή για αιώνες και συνεπώς, ο δρόμος του μεταξιού, ήταν ο μόνος τρόπος ανταλλαγής εμπορευμάτων μεταξύ των δύο άκρων της Ευρασίας. Μετά την κατάλυση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας το 476, στα εδάφη της δημιουργούνται νέα έθνη ενώ η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία της Ανατολής (Βυζαντινή Αυτοκρατορία) η οποία διατηρίθηκε για πολλούς ακόμη αιώνες, είχε γίνει η κύρια είσοδος του εμπορίου μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας αφού στα εδάφη της συμπεριλαμβάνονταν όλες οι ακτές της ανατολικής Μεσογείου και φυσικά το κομβικό σημείο του Βοσπόρου όπου βρίσκονταν η πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία όμως, άρχισε να φθίνει, ιδιαίτερα μετά το σχίσμα των δύο Εκκλησιών το 1054 όπου πλέον, εκτός τις εξ ανατολάς εισβολές των Αράβων και των Σελτζούκων, είχε να αντιμετωπίσει και την αντιπαλότητα των δυτικών. Η εξέλιξη αυτή, δίνει χώρο στις νεοϊδρυθείσες Δημοκρατίες της Βενετίας και της Γένοβας, να δημιουργήσουν κτήσεις στην ανατολική Μεσόγειο ώστε να γίνουν πλέον οι κυρίαρχοι της Μεσογείου και οι κύριοι διακινητές του Ασιατικού εμπορίου στην Ευρώπη.
Το 1271, ο Μάρκο Πόλο, μαζί με τον πατέρα του Νικολό και τον αδελφό του Μαφέο, αναχωρεί από την Βενετία για την άλλη άκρη της Ευρασίας ώστε να μάθει για την ακριβή προέλευση και την κατασκευή των Ασιατικών αγαθών που έφταναν στην Ευρώπη. Από την 24ετή περιπλάνηση του στην Ασία, φέρνει πολύτιμες πληροφορίες από τις οποίες οι ευρωπαίοι έμαθαν και για τον Κινεζικό Πολιτισμό. Τους επόμενους δύο αιώνες, αρκετοί ευρωπαίοι εξερευνητές ταξίδεψαν προς την Κίνα και την Ινδία, είτε για να συλλέξουν πληροφορίες από τις μακρινές αυτές χώρες, είτε για να διαδώσουν τον Χριστιανισμό. Παράλληλα όμως, οι ευρωπαίοι, άρχισαν να στρέφουν δειλά το βλέμμα τους προς τον Ατλαντικό Ωκεανό. Το 1291 οι Γενουάτες Βαντίνο και Ουγκολίνο Βιβάλντι και το 1312 ο Λαντσελότο Μαλοτσέλο, επιχειρούν με γαλέρες να πλεύσουν προς τον Ατλαντικό Ωκεανό, νοτιότερα από τις ακτές του σημερινού Μαρόκου όπου ήταν και τα όρια του τότε γνωστού Κόσμου. Τόσο οι Αδελφοί Βιβάλντι όσο και ο Μαλοτσέλο, δεν επέστρεψαν ποτέ, αποθαρρύνοντας έτσι κάθε επόμενη προσπάθεια των Γενουατών για την εξερεύνηση του Ατλαντικού.
Η εξάπλωση όμως των Αράβων στην Βόρεια Αφρική και των Οθωμανών στην Μέση Ανατολή, άλλαξε κατά πολύ τους εμπορικούς συσχετισμούς μεταξύ της Ευρώπης και της Ασίας, αφού πλέον η εξαντλημένη και αποδιοργανωμένη από την Μαύρη Πανώλη Ευρώπη, εξαρτιόνταν εμπορικά από τους εχθρούς της. Μέχρι που στις αρχές του 15ου αιώνα, ένας πρίγκιπας από την Πορτογαλία, έστρεψε με θάρρος το βλέμμα του προς τον ωκεανό. Η ασφυκτική οικονομική κατάσταση που ζούσε τότε η Πορτογαλία, ώθησε τον Πρίγκιπα Ερρίκο τον Θαλασσοπόρο, το 1415 να ηγηθεί μιας αιφνιδιαστικής επίθεσης και να καταλάβει την πόλη της Θέουτα η οποία ήταν ένα από τα κύρια εμπορικά κέντρα των Μαυριτανών στις νοτιοδυτικές ακτές της Μεσογείου. Η κατάκτηση της πόλης δεν απέδωσε τα μέγιστα στους Πορτογάλους αφού τα καραβάνια των μουσουλμάνων που έφταναν εκεί με τα εμπορεύματα τους, άλλαξαν προορισμό. Ήταν αρκετή όμως για τον Ερρίκο τον Θαλασσοπόρο, να εμπνευστεί την εξερεύνηση των Αφρικανικών ακτών του Ατλαντικού, συμβάλλοντας οικονομικά και ψυχικά στην δημιουργία των μέσων και την οργάνωση του εγχειρήματος των υπερπόντιων εξερευνήσεων που ως αρχικό σκοπό είχαν την ανακάλυψη πλουτοπαραγωγικών χωρών στην Αφρική, και με τα κέρδη που θα απέφεραν θα ενίσχυαν τον κύριο σκοπό ο οποίος δεν ήταν άλλος από την ανακάλυψη του θαλάσσιου δρόμου προς την Ινδία.
Καθώς στην Πορτογαλία άρχισαν να φτάνουν τα πρώτα κέρδη από τις εξερευνήσεις, το παράδειγμα των Πορτογάλων ακολούθησαν οι Ισπανοί και αργότερα οι Άγγλοι, οι Γάλλοι και οι Ολλανδοί. Η Ευρώπη που ήταν καταδικασμένη στην φτώχια της και σε έναν ενδεχόμενο οικονομικό αποκλεισμό από τους Μουσουλμάνους που θα οδηγούσε στην εύκολη κατάκτηση και τον εξισλαμισμό της, άρχισε να γνωρίζει μεγάλη οικονομική άνθιση και τα έθνη της, δημιούργησαν υπεράκτιες αυτοκρατορίες όπως οι Πορτογάλοι που κυριάρχησαν στον Ατλαντικό και τον Ινδικό Ωκεανό, οι Ισπανοί που κυριάρχησαν στην Αμερική και αργότερα οι Βρετανοί που δημιούργησαν την Αυτοκρατορία που ο Ήλιος δεν έδυε ποτέ. Σε μία εποχή που το δίκαιο του ισχυρού επιβαλλόταν με την βία, αδιαμφισβήτητα, η εξάπλωση των Ευρωπαίων συνοδεύτηκε με την κατάλυση και την υποδούλωση αρκετών εθνών ανά την υφήλιο. Αν όμως οι Ευρωπαίοι δεν άρχιζαν τις εξερευνήσεις και παρέμεναν στα εδάφη τους, η Ευρώπη και ο Κόσμος γενικότερα, σήμερα θα ήταν πολύ διαφορετικός.
Η οικονομική ανάκαμψη των Ευρωπαίων μέσω των κερδών τους από τις γεωγραφικές ανακαλύψεις, τους κατέστησε ισχυρούς ώστε να αποτρέψουν μία ενδεχόμενη δεύτερη εισβολή των Μαυριτανών στην Ιβηρική Χερσόνησο και να σταματήσουν την επέλαση των Οθωμανών προς την Ευρώπη, στα τείχη της Βιέννης, διασώζοντας αυτό που σήμερα γνωρίζουμε ως Δυτικό Πολιτισμό. Τα οφέλη των γεωγραφικών ανακαλύψεων που πραγμάτωσαν οι Ευρωπαίοι θαλασσοπόροι, απόδωσαν και στην νεότερη ιστορία της Ευρώπης, όταν κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Νέος Κόσμος, με την συμμετοχή κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών, της Αυστραλίας, του Καναδά και της Νέας Ζηλανδίας, έσωσε τον Παλαιό, συμβάλλοντας καθοριστικά στην νίκη των Συμμάχων κατά του Άξονα με ό,τι μπορεί αυτό να σημαίνει για την Ευρώπη και τον Κόσμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου