Οι Σκύλοι της Θάλασσας

 

Στις 17 Νοεμβρίου 1558, με την άνοδο της Ελισάβετ Α΄ στον θρόνο της Αγγλίας, η χώρα βρέθηκε αντιμέτωπη με μια Ευρώπη όπου η Ισπανία αναδεικνυόταν σε ναυτική υπερδύναμη, επεκτείνοντας τα εδάφη της στον Νέο Κόσμο και ασκώντας τεράστια επιρροή στον Ατλαντικό και την ευρωπαϊκή πολιτική. Η Ελισάβετ καθιέρωσε την Αγγλικανική Εκκλησία με το θρησκευτικό διάταγμα του 1559, ενισχύοντας τον προτεσταντικό χαρακτήρα της Αγγλίας και διαφοροποιώντας τη σαφώς από τον Ρωμαιοκαθολικισμό, όπου επικεφαλής είναι ο Πάπας της Ρώμης. Αυτή η εξέλιξη αποτέλεσε πρόκληση για τα παπικά κράτη και τον καθολικό μονάρχη της Ισπανίας, Φίλιππο Β΄, εγκαινιάζοντας μια κλιμακούμενη αντιπαλότητα μεταξύ των δύο βασιλείων. Σε περίπτωση πολέμου όμως, η ναυτική δύναμη της Αγγλίας υστερούσε σημαντικά έναντι της ισπανικής ισχύος – που αργότερα θα μείνει γνωστή ως Ανίκητη Αρμάδα – χάρη στα αμύθητα πλούτη που έρρεαν από τον Νέο Κόσμο. Η ανατροπή αυτής της δυσοίωνης ισορροπίας θα έρθει με την εμφάνιση των περίφημων «Σκύλων της Θάλασσας».

Η στρατηγική που υιοθέτησε η βασίλισσα Ελισάβετ Α΄ για να αποδυναμώσει την Ισπανία και να ενισχύσει ταυτόχρονα τη ναυτική ισχύ της Αγγλίας ήταν η ανεπίσημη στήριξη μιας δύναμης κουρσάρων, γνωστών ως «Σκύλοι της Θάλασσας» (Sea Dogs). Αποστολή τους ήταν η λεηλάτηση και αιχμαλώτιση ισπανικών πλοίων, με στόχο να πλήξουν τον Ισπανικό Στόλο και να αποτρέψουν μια ενδεχόμενη εισβολή στην Αγγλία. Η τακτική αυτή έδινε στην Ελισάβετ τη δυνατότητα να κρατά επισήμως αποστάσεις από τις επιθέσεις των Άγγλων πειρατών, καταγγέλλοντάς τες δημόσια, ενώ ταυτόχρονα τις ενίσχυε κρυφά. Έτσι, οι πειρατές απολάμβαναν μια ντε φάκτο αποδοχή από την αγγλική κυβέρνηση, η οποία μπορούσε να τους ελέγχει, ενώ εκείνοι έβρισκαν ασφαλές καταφύγιο στα αγγλικά λιμάνια.

Ο στόλος των Σκύλων της Θάλασσας αποτελούνταν από ιδιωτικά πλοία που δρούσαν αυτόνομα. Για να έχουν τη νομιμοποίηση να επιτίθενται σε εχθρικά πλοία, οι πλοιοκτήτες έπρεπε να εξασφαλίσουν μια «Επιστολή Εξουσιοδότησης Κατάσχεσης και Αντιποίνων» (Letter of Marque) από την αγγλική κυβέρνηση. Με αυτήν, τους επιτρεπόταν να παραβιάζουν τους διεθνείς κανόνες εις βάρος πλοίων εχθρικών προς την Αγγλία. Τα πλοία εξοπλίζονταν με έξοδα των ίδιων των ιδιοκτητών τους, ενώ τα λάφυρα από τις επιδρομές μοιράζονταν αναλογικά μεταξύ πλοιοκτητών, πλοιάρχων και πληρωμάτων. Ένα μέρος των κερδών κατέληγε ως φόρος στα ταμεία της αγγλικής κυβέρνησης, συμβάλλοντας έτσι άμεσα στη χρηματοδότηση και ενίσχυση της αγγλικής ναυτικής ισχύος.

Οι δράσεις των Σκύλων της Θάλασσας απέφεραν στην Αγγλία τεράστια οικονομικά οφέλη, αλλά και προϊόντα άγνωστα έως τότε στους Άγγλους, όπως η πατάτα και ο καπνός. Οι σπουδαιότεροι θαλασσοπόροι που έδρασαν ως Θαλάσσιοι Σκύλοι, ήταν ο Φράνσις Ντρέικ ο οποίος ήταν ο πρώτος θαλασσοπόρος που πραγματοποίησε ο ίδιος εξολοκλήρου τον περίπλου της Γης (αφού ο Μαγγελάνος σκοτώθηκε κατά την διάρκεια του δικού του περίπλου), ο Μάρτιν Φρομπίσερ ο οποίος ανακάλυψε τον ομώνυμο κόλπο στην Νήσο Μπάφιν, ο Ουόλτερ Ράλεϊ που επιχείρησε να ιδρύσει την πρώτη αγγλική αποικία στον Νέο Κόσμο, ο δουλέμπορος Τζον Χόκινς, ο Τόμας Κάβεντις και άλλοι. 

Η δράση τους έφθειρε σε μεγάλο βαθμό τον Ισπανικό Στόλο. Αυτό εξόργισε τον βασιλιά της Ισπανίας, Φίλιππο Β΄, ο οποίος το 1588 έστειλε την πανίσχυρη «Ανίκητη Αρμάδα» στον Πορθμό της Μάγχης, με σκοπό όχι μόνο να πατάξει την πειρατεία, αλλά και να καταλάβει την Αγγλία επιβάλλοντας εκ νέου τον Ρωμαιοκαθολικισμό. Παρά την υπεροπλία της Ισπανίας, οι Σκύλοι έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη ναυμαχία. Με μικρότερα αλλά ταχύτερα πλοία, αιφνιδιαστικές επιθέσεις και εκμετάλλευση του ευνοϊκού ανέμου, κατάφεραν να διασπάσουν τον ισπανικό σχηματισμό στο Γκράβελιν, κοντά στη Δουνκέρκη. Οι απώλειες της Αρμάδας ήταν τόσο βαριές που οι Ισπανοί αναγκάστηκαν σε ταπεινωτική υποχώρηση, σηματοδοτώντας την αρχή της παρακμής της Ισπανικής θαλασσοκρατορίας.

Μετά τον θάνατο της Ελισάβετ, το 1603, ο διάδοχός της, Ιάκωβος Α΄, υπέγραψε το επόμενο έτος τη Συνθήκη του Λονδίνου με τον Ισπανό βασιλιά, τερματίζοντας τον πόλεμο και τη δράση των Σκύλων της Θάλασσας, που έμειναν γνωστοί και ως «Ελισαβετιανοί κουρσάροι». Πολλοί από αυτούς, ως προτεστάντες, συνέχισαν αργότερα τη δράση τους συνεργαζόμενοι με μουσουλμάνους πειρατές εναντίον πλοίων καθολικών χωρών, καθώς ο Καθολικισμός αποτελούσε κοινό τους εχθρό.

Στην εικόνα, απεικονίζονται από δεξιά προς τα αριστερά οι μορφές του Τόμας Κάβεντις, του Φράνσις Ντρέικ και του Τζον Χόκινς, από τον πίνακα αγνώστου ζωγράφου που βρίσκεται στο Εθνικό Ναυτικό Μουσείο του Λονδίνου.