Volta do Mar

 

Η τεχνική της Volta do Mar (πορτ. «γύρισμα της θάλασσας») υπήρξε θεμελιώδης ναυτιλιακή ανακάλυψη των Πορτογάλων κατά τον 15ο αιώνα. Αντί να επιστρέφουν ευθεία από τις αφρικανικές ακτές, ακολουθούσαν έναν φαινομενικά παράδοξο, αλλά πιο αποδοτικό δυτικό και βόρειο ελιγμό, εκμεταλλευόμενοι τους ανέμους και τα ρεύματα του Ατλαντικού.

   Το κυκλικό ρεύμα του Βόρειου Ατλαντικού, το οποίο κινείται δεξιόστροφα, είναι ένα από τα πέντε κυκλικά ρεύματα του Πλανήτη και αποτελείται από τα εξής επιμέρους ρεύματα: από το Ρεύμα των Κανάριων το οποίο περνά από τις δυτικές ακτές της Ευρώπης με κατεύθυνση προς τα Κανάρια Νησιά, από το Βόρειο Ισημερινό Ρεύμα το οποίο κινείται κατά μήκος του Ισημερινού από την Αφρική προς τις Αντίλλες, από το Ρεύμα του Κόλπου το οποίο αρχίζει από τον Κόλπο του Μεξικό και συνεχίζει κατά μήκος των ακτών της Βόρειας Αμερικής, και από το Βόρειο Ατλαντικό Ρεύμα το οποίο αρχίζει από τις ακτές του Καναδά και φτάνει μέχρι την Ιρλανδία όπου και βρίσκει το Ρεύμα των Καναρίων. 

   Οι Πορτογάλοι θαλασσοπόροι, κατά τις εξερευνήσεις τους, έπλεαν προς τις Αφρικανικές ακτές ακολουθώντας το Ρεύμα των Καναρίων. Κατά την επιστροφή τους όμως προς την Πορτογαλία, αντί να ακολουθήσουν την αντίστροφη πορεία, έπλεαν δυτικότερα προς τις Αζόρες για να αποφύγουν τα αντίθετα ρεύματα και από εκεί εκμεταλλεύονταν το Βόρειο Ατλαντικό Ρεύμα και τους σταθερούς δυτικούς ανέμους της περιοχής ώστε να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Όταν έφτασαν να εξερευνούν τις Αφρικανικές ακτές νότια του Κόλπου της Γουινέας, κατά τον ίδιο τρόπο, έχοντας αντιληφθεί το κυκλικό ρεύμα του Νότιου Ατλαντικού, κατάφεραν να περάσουν το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας και να φτάσουν στον Ινδικό Ωκεανό.  

   Με τη Volta do Mar, ο Βάσκο ντα Γκάμα κατάφερε να περάσει από τον Ατλαντικό στον Ινδικό Ωκεανό, πλέοντας αρχικά κατά μήκος των Αφρικανικών ακτών μέχρι το Πράσινο Ακρωτήριο ακολουθώντας το Ρεύμα των Καναρίων. Από εκεί, ανοίχτηκε δυτικά προς τον Ατλαντικό Ωκεανό για να αποφύγει τα αντίθετα ρεύματα των νότιων ακτών της Αφρικής προσεγγίζοντας ξανά τις ακτές στο νότιο άκρο της ηπείρου. Κατά την ίδια τακτική διέπλευσε τον Ατλαντικό κατά την επιστροφή του πλέοντας αρχικά κατά μήκος των νότιων ακτών της Αφρικής, από τις οποίες απομακρύνθηκε μετά το Πράσινο Ακρωτήριο συνεχίζοντας προς τις Αζόρες για να φτάσει από εκεί στην Λισσαβόνα. Την Volta do Mar, είχε χρησιμοποιήσει και ο Κολόμβος κατά το πρώτο του ταξίδι στην Αμερική, έχοντας μάθει για την τεχνική αυτή από τους Πορτογάλους καθώς πριν φτάσει στην Ισπανία, ζούσε στην Πορτογαλία έχοντας παντρευτεί την κόρη του Βαρθολομαίου Περεστρέλο, ενός από τους τρεις θαλασσοπόρους που ανακάλυψαν τα Νησιά Μαδέρα. Ο Κολόμβος έπλευσε προς τον Ατλαντικό Ωκεανό μέσω των Καναρίων Νήσων προς δυτική κατεύθυνση, απομακρυνόμενος από το Βόρειο Ισημερινό Ρεύμα το οποίο προφανώς αγνοούσε, συναντώντας στην συνέχεια πιο στάσιμα νερά που σε συνδυασμό με την νηνεμία παρά λίγο να στοιχίσουν την επιτυχία της αποστολής. Μετά όμως την Ανακάλυψη της Αμερικής, επιστρέφοντας προς την Ευρώπη, έπλευσε βορειότερα, μέσω των Αζορών χρησιμοποιώντας την τακτική των Πορτογάλλων που τον οδήγησε στη Λισσαβόνα πριν επιστρέψει στο Πάλος.

   Μέχρι να εφευρεθούν οι Μηχανές Εσωτερικής Καύσης, τα πλοία που επέστρεφαν από τον Ατλαντικό προς την Ευρώπη, χρησιμοποιούσαν την τεχνική της Volta do Mar, με κόμβο τις Αζόρες.