Στις αρχές του 15ου αιώνα, η Πορτογαλία, ήταν ένα φτωχό βασίλειο στην άκρη της Ευρώπης. Στις ακτές τις, τελείωνε ο τότε γνωστός κόσμος και άρχιζε ένας άγνωστος ωκεανός όπου η ιδέα και μόνο για να τον διαπλεύσει κάποιος, φάνταζε τόσο τρομακτική όσο και εξωφρενική. Μέχρι την στιγμή που ένας πρίγκιπας, είδε με άλλη οπτική αυτήν την αχανή θαλάσσια έκταση και έθεσε της βάσεις ώστε οι Πορτογάλοι να γίνουν πρωτοπόροι στις γεωγραφικές ανακαλύψεις και να φτάσουν μέχρι τις άκρες του Κόσμου, αλλάζοντας τα γεωγραφικά δεδομένα της εποχής.
Ο Πρίγκιπας Ερρίκος της Πορτογαλίας ή Ερρίκος ο Θαλασσοπόρος, γεννήθηκε στις 4 Μαρτίου του 1394 στο Πόρτο. Ήταν ο τρίτος γιος του Βασιλιά Ιωάννη του Πρώτου. Το 1415, σε ηλικία μόλις είκοσι ενός ετών, έπεισε τον πατέρα του να επιτεθούν και να κατακτήσουν την πόλη της Θέουτα που βρίσκεται στις Μεσογειακές ακτές του Μαρόκου η οποία τότε ήταν υπό την κυριαρχία των Μαυριτανών. Η αφορμή, ήταν πως εκεί ήταν το ορμητήριο πολλών πειρατικών πλοίων τα οποία με τις επιδρομές τους, έπλητταν και λεηλατούσαν συχνά τις πορτογαλικές ακτές. Στη πραγματικότητα όμως, οι Πορτογάλοι που βρίσκονταν σε βαθιά οικονομική κρίση - όπως όλη η Ευρώπη - ήθελαν την πόλη για την στρατηγική της γεωγραφική θέση, ώστε να ενισχύσουν την εμπορική τους δύναμη καθώς εκεί έφταναν τα πολύτιμα εμπορεύματα από την Ασία και τα βάθη της Αφρικής. Στις 21 Αυγούστου του 1415, ο Πορτογαλικός στόλος υπό τον Βασιλιά Ιωάννη, με μία δύναμη 45.000 ανδρών, επιτέθηκε και κατέκτησε εύκολα την Σέουτα με απώλειες μόλις οχτώ ανδρών σε αντίθεση με τους Μαυριτανούς που είχαν χάσει χιλιάδες. Κατά την απόβαση των Πορτογάλων στην Θέουτα, ο Ερρίκος είδε τα πολύτιμα εμπορεύματα που έφταναν με τα καραβάνια από τα βάθη της άγνωστης τότε για τους Ευρωπαίους ερήμου, όπως ο χρυσός και τα μπαχαρικά. Τα εδάφη όμως από τα οποία περνούσαν τα καραβάνια, ήταν υπό την κυριαρχία των μουσουλμάνων, κάτι που καθιστούσε τα εμπορικά ταξίδια των ευρωπαίων προς τις πλουτοπαραγωγικές χώρες όπως η Ινδία, επικίνδυνα και ασύμφορα. Αυτό, παρακίνησε τον Ερρίκο να αναζητήσει εναλλακτικούς εμπορικούς δρόμους. Σε μια εποχή που η απομακρυσμένη Πορτογαλία αναζητούσε εμπορικές λύσεις προς την ηπειρωτική Ευρώπη και την Αφρική, ο Ερρίκος κοίταξε προς τον άγνωστο ωκεανό.
 |
| Το ακρωτήριο Σαγκρές |
Μεθοδικός και λάτρης της γνώσης, άρχισε να σχεδιάζει τις πρώτες εξορμήσεις στον Ατλαντικό. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο έπρεπε να θέσει τις βάσεις και να προετοιμάσει με τον καλύτερο τρόπο ένα τέτοιο εγχείρημα. Έτσι, στο ακρωτήριο Σαγκρές νοτιοδυτικά της Πορτογαλίας όπου ο πατέρας του τον όρισε ως κυβερνήτη της ευρύτερης περιοχής του Αλγκάρβε, δημιούργησε ένα ναυτικό επιχειρησιακό κέντρο όπου εκεί συγκέντρωσε κάθε είδους γραμματεία όπως κείμενα των Αρχαίων Ελλήνων που σχετίζονταν με την Γεωγραφία, την Γεωμετρία, την Κοσμογραφία, την Αστρονομία, κ.α. Εισήγαγε το ναυτικό όργανο του αστρολάβου το οποίο είχε εφεύρει ο Ίππαρχος ο Ρόδιος δεκαέξι αιώνες πριν το οποίο χρησίμευε για την εύρεση του γεωγραφικού στίγματος μέσω των αστρονομικών παρατηρήσεων. Στο ίδιο σημείο, ίδρυσε και μία σχολή για ναυτικούς και χαρτογράφους. Ο Ερρίκος όμως, δεν έμεινε στην κατάρτιση του ανθρωπίνου δυναμικού που θα συμμετείχε στις εξερευνήσεις. Τα αργόπλευστα τότε πλοία του Πορτογαλικού Στόλου, αδυνατούσαν να καταδιώξουν αποτελεσματικά τα πειρατικά που συχνά λεηλατούσαν τα εμπορικά πλοία της περιοχής. Για τον λόγο αυτό, ο Ερρίκος, επινόησε έναν νέο τύπο πλοίου, πιο γρήγορο και πιο ευέλικτο στους χειρισμούς. Το πλοίο αυτό, είναι η καραβέλα της οποίας η ονομασία προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη, κάραβος. Το νέο αυτό πλοίο, επέφερε σημαντικά αποτελέσματα κατά των πειρατών και έγινε το κατεξοχήν πλοίο για τις επερχόμενες ανακαλύψεις.
 |
| Καραβέλα |
Πρώτος σκοπός του Ερρίκου, ήταν τα πλοία του να φτάσουν νοτιότερα από το ακρωτήριο Μποζαντόρ το οποίο βρίσκεται λίγο νοτιότερα από τα Κανάρια Νησιά, εκεί που σήμερα βρίσκεται η Δυτική Σαχάρα. Το ακρωτήριο Μποζαντόρ, ήταν το νοτιότερο σημείο που γνώριζαν τότε οι Ευρωπαίοι στις δυτικές ακτές της Αφρικής, πιστεύοντας πως εκεί τελείωνε ο κόσμος. Μέχρι τον θάνατο του στις 13 Νοεμβρίου του 1460, από τις εξερευνητικές αποστολές που είχε οργανώσει και χρηματοδοτήσει, οι Πορτογάλοι είχαν ανακαλύψει τις Αφρικανικές ακτές μέχρι την περιοχή που σήμερα βρίσκεται η Σιερά Λεόνε, τα νησιά Μαδέρες, τις Αζόρες και μέρος των νησιών του Πρασίνου Ακρωτηρίου. Οι ανακαλύψεις αυτές πέρα από νέα εδάφη στην Πορτογαλία δεν απέφεραν ιδιαίτερα οικονομικά κέρδη. Ο Ερρίκος όμως, είχε θέσει τις βάσεις για τις επόμενες σπουδαίες ανακαλύψεις των Πορτογάλων που θα ανατρέψουν όλα τα γεωγραφικά δεδομένα της εποχής. Χάριν του Ερρίκου, η Πορτογαλία έπαψε να υπολογίζεται ως η χώρα που τελειώνει ο Κόσμος, έχοντας γίνει η χώρα που αρχίζει ο ωκεανός και το θαλάσσιο εμπόριο, δημιουργώντας αποικίες από την Νότια Αμερική μέχρι και την Άπω Ανατολή. Για τον λόγο αυτό, ο Ερρίκος, αν και δεν συμμετείχε ποτέ ο ίδιος σε κάποια ναυτική εξερευνητική αποστολή, ήταν εκείνος που έθεσε τα θεμέλια ώστε να αρχίσει η Εποχή των Ανακαλύψεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου